1: Nauwi sa isang pagtatalo sa pagitan nina Padre Damaso at ang tenyente ng guardia civil ang handaan ni Kapitan Tiago.
2: Ipinakilala ni Kapitan Tiago si Crisostomo Ibarra na kadarating lamang mula sa Europa.
3: Sa hapag-kainan, sinalaysay ni Ibarra ang kanyang ginawa sa Europa at ito ay ininsulto ni Padre Damaso kaya si Ibarra ay umalis sa handaan.
4: Nalaman ni Ibarra mula kay Tenyente Guevarra ang sanhi sa pagkamatay ng kanyang ama na si Don Rafael Ibarra.
5: Tumungo si Ibarra sa Hotel Lala pagkatapos ang kanyang pag-uusap sa tenyente, napa-isip si Ibarra sa nangyari sa kanyang ama.
6: Dito makilala si Kapitan Tiago, Doña Pia at ang kanilang anak na si Maria Clara, napag-usapan nina Kapitan Tiago at Don Rafael ang maipakasal ang kanilang mga anak.
7: Sa balkonahe nagkita at nagsusuyuan ang kasintahang Ibarra at Maria Clara pagkatapos mahiwalay ng 7 na taon at nagsumpaan bago muling magkahiwalay.
8: Iniwan ni Ibarra si Maria Clara dahil bigla niyang naalala na kailangan niyang umuwi sa kanyang bayan, nakita niyang walang nagbago sa lugar.
9: Sumama ang mukha ni Padre Damaso nang nakita niyang paalis si Maria Clara at agad namang pumunta kay Kapitan Tiago upang mag-usap kasama ang ibang pari ang alitan nina Crisostomo Ibarra at Padre Damaso.
10: Ang bayan ng San Diego ay matatagpuan sa baybaying ng isang lawa, ito ay nagtataglay ng malaking sakahan at dito kinalaman ang mga ninuno ni Crisostomo Ibarra.
11: 2 tao na nanuno ng bayan ay sina Padre Salvi
11: 2 tao na nanuno ng bayan ay sina Padre Salvi
at Alperes ng Guardia Civil, di katulad ni Padre Damaso si Padre Salvi at lasinggero naman ang Alperes.
12: Sa araw bg Todos Los Santos may dalawang lalaking humuhukay ng isang bangkay na ilipat sa sementeryo ng mga Intsik at sinabing inutos lamang sila.
13: Sina Crisostomo Ibarra at isang utusan ay dumating sa sementeryo upang hanapin ang puntod ng kanyang ama ngunit sila ay nabigo at tinanong ang tagahukay at sinabing inutusan lamang siya at tinapon niya ito sa tubig dahil umuulan.
14: Dito makilala si Pilosopo Tasyo, isang matalinong tao na hindi nakapagtapos sa pag-aral, sa mga tao siya ay kaaiba dahil sa pananaw sa buhay na kaaiba sa iba.
15: Ang magkapatid na sina Basilio at Crispin ay mga sakristang pinagbintangang magnanakaw kaya't hindi sila nakauwi sa kanilang tahanan, kalunos-lunos ang kanilang sinapit.
16: Ang paghihirap ni Sisa sa kanyang pangungulila ni Basilio at Crispin dahil sa pagkawala nila at siya rin ay nakaranas ng matinding kahirapan dahil sa pagtrato ng kanyang asawa.
17: Umuwing duguan si Basilio na tumakas mula sa kumbento at labis ang takot ni Sisa nang nakita niya ito habang si Crispin ay naiwan sa sakristan mayor.
18: Maagang gumising si Sisa patungo sa kumbento para makita ang kanyang anak na si Crispin ngunit wala roon si Crispin at nagdusa ito nang malaman niya, humagulgol siya hanggang walang awa siyang pinalabas.
19: Nagpatayo ng paaralan si Crisostomo Ibarra at malalaman ang karanasan ng isang guro.
20: Malapit na ang pista ng San Diego at nagplano ang mga tao para sa pista ngunit sila ay nadismaya sa plano ng kura at kailangan ito sundin.
21: Pumunta sa tahanan nina Sisa ang mga guardia civil upang kunin ang kanyang anak, sinabi ni Sisa na parin niya nakikita sila kaya siya nalang ang dinakip, nang malaman ng alperes ay ipanalaya niya si Sisa.
22: Abala ang mga tao sa paparating na pista, usap-usapan naman ang magkasintahan na sina Ibarra at Maria Clara, nakiusap si Maria Clara na wag imbitahin si Padre Salvi dahil sa kakaibang kilos nito.
23: Bawat isa'y masaya habang namamangka pero biglang naging takot dahil sa isang buwaya, tumalon ang piloto upang dakpin ito pero hindi ito natagumpay, tumalon si Ibarra upang tulungin ang piloto at napatay nila ito, labis nagpapasalamat ang piloto at bumalik sa dati ang kasiyahan.
24: Nagsalosalo sila sa gubat na inihanda ni Ibarra, biglang dumating si Sisa at umalis naman agad ito at inutusan ni Ibarra ang kanyang mga tauhan upang hanapin siya ngunit sila ay nabigo at dumating din ang mga guardia civil upang dagpin ang pilotong kasama ni Ibarra kanina.
25: Pumunta si Crisostomo Ibarra sa tahanan ni Pilosopo Tasyo upang humingi ng payo kung ano ang gagawin niya sa plano ng pagtatayo ng paaralan.
26: Naghahanda ang mga taga-San Diego sa paparating na pista at patuloy din ang pagtatayo ng paaralan ni Ibarra.
27: May ginagawang handaan din sa bahay ni Kapitan Tiago upang mapasaya si Maria Clara at ang kanyang mapaasawa na si Ibarra na palagi ang paksa sa usapan.
28: Inilarawan ang pangyayari sa bisperas ng kapistahan ng San Diego sa pamagitan ng liham tungkol sa makapangyarihang tao, kuwento ni G. Martin Aristoneras, at ang pag-aalala ni Maria Clara kay Ibarra.
29: Araw na ng pista at ang mga mamamayan ay nakasuoy ng pinakamahusay na damit nila, sa simbahan muntik na hindi makasermon si Padre Damaso sa paos, may batang tinawag si Padre Salvi ng "Pa-pa!" habang nasa prusisyon.
30: Si Padre Salvi na ang unang nagmisa ay naging kapuna-puna sa madalas niyang pagkawala sa tono ang pagkanta, kasunod ay ang kang Padre Damaso na nakapatahimik sa mga tao sa simbahan.
31: Tahimik ang mga tao habang nakikinig sa sermon ni Padre Damaso ngunit sa bandang huli nakatulog ang mga tao dahil sa haba.
32: Araw ng seremonya ng panghugos para sa paaralan ni Ibarra ngunit sa hindi inaasahang pangyayari, di sinadyang natamaan at napatay ang lalaking gumawa ng panghugos.
33: Pinuntahan ni Elias si Ibarra upang bigyan muli ng babala si Ibarra laban sa mga lihim nitong kaaway.
34: Nagkatipon ang mga kilalang tao sa San Diego at nakatanggap ng telegrama si Kapitan Tiago na dadating daw ang Kapitan-Heneral, dumating si Padre Damaso upang ipagpatuloy ang sermon na patungkoy kay Ibarra, muntikan niyang mapatay si Damaso dahil sa galit at sakit buti nalang napigilan siya ni Maria Clara.
35: Mabilis nagkalat sa bayan ang nangyari at may iba't-ibang reaksiyon, iba sumang-ayon, ang iba ay nadismaya, nalungkot ang mga mahihirap sa posibilidad na maaapektuhan ang paaralan at sila ay hindi makapag-aral.
36: Unang naapektuhan sina Kapitan Tiago at Maria Clara sa nangyari kaya inutusan ng mga prayle si Kapitan Tiago na putulin ang relasyon nina Ibarra at Maria Clara, umiyak maghapon si Maria Clara sa sakit.
37: Dumating ang Kapitan-Heneral at ipahanap si Ibarra para sila ay mag-usap, humanga siya sa kanyang talino at pagmamalasakit sa baya, inutusan niya ang kapitan-probinsyal na tulungan si Ibarra sa kanyang proyekto, nagprisinta rin siya na maging ninong sa kasal nina Maria Clara at Ibarra.
38: Nang sumapit ang gabi nagkaroon ng prusisyon, ang magarbomg prusisyon ay sinamahan din ng mga patulang dasal at matamis na awit.
39: Si Donya Consolacion ay nakulong sa kanyang bahay, hindi siya makalabas dahil pinagbawalan siya ng kanyang asawa, kasama niya sa bahay si Sisa kaya pinaawit niya ito, pinasayaw, pinagsalitaan nang hinding maganda na salita,at hinataw ng latigo.
40: Napuno ng tao sa plasa upang manood ng dula, halos magtatapos ang dula nang dumating si Ibarra, hiniling ng mga prayle na paalisin si Ibarra ngunit hindi maaari dahil sa utos ng Kapitan-Heneral, nauwi rin sa malaking kaguluhan ang gabing iyon.
41: Hindi makatulog ng maayos si Ibarra dahil sa nangyari, dinalaw siya ni Elias para sabihin na may sakit si Maria Clara o meron ba siyang ipagbilin, si Lucas din ay dumalaw upang manghingi ng pera dahil sa pagkamatay ng kanyang kapatid.
42: Hinihintay nila si Dr. Tiburcio de Espadaña upang gamutin si Maria Clara, sa kanyang pagdating, binigyan niya ng pag-asa ang pamilya ni Maria Clara upang maibsan ang kalungkutan.
43: Labis na nabalisa sa pagkakasakit ni Maria Clara si Padre Damaso, ipakilala sa kanya ni Donya Victorina si Alfonso Linares, may liham na dala si Linares para kay Padre Damaso.
44: Nag-usap-usap ang mga tao sa bahay ni Kapitan Tiago upang lubusang gumaling ang dalaga, nang gabing iyon ay nangumpisal si Maria Clara, umalis si Padre Salvi, ang pamimigta sa pawis ng kanyang noo ay nagsasabing siya ay hindi napatawad.
45: Hinanap ni Elias si Pablo, ibinahagi ni Pablo kay Elias ang mapait na pinagdaanan ng kanyang pamilya, hinimok siya ni Elias na magbagong-buhay.
46: Ipinakita ang iba't-ibang uri ng tao sa sabungan, iba't-ibang dahilan sa pagpunta doon, at ang ginagawa pagkatapos ng pagkatalo.
47: Ang paghaharap ng dalawang donya ay bunga ng mababang tingin ni Donya Victorina kay Donya Consolacion, pinatulan ni Donya Consolacion ang hamon, bumalik sila sa bahay ng kapitan at pinagbantaan si Linares.
48: Dinalaw ni Ibarra si Maria Clara, nabigla siya sa kanyang nakita, magkasama sina Linares at Maria Clara, nagpaalam at umalis si Ibarra na gulong-gulo ang isip, nagtaka si Ibarra sa pagtatrabaho ni Elias kay Maestro Juan dahil wala siya sa lista.
49: Nakipagtipan si Ibarra kay Elias upang pakinggan kung ano ang pakay niya, napagtanto ni Elias na magkaiba pala ang kanilang pananaw tungkol sa guardia civil at ng mga prayle.
50: Bago maghiwalay sila ni Ibarra ikinuwento ni Elias ang kanyang kasaysayan, naging biktima ang ama ni Elias ng kawalan ng hustisya.
51: Naging balisa si Linares dahil sa matinding pagbabanta ni Donya Victorina, isang pagbabago sa pagtingin kay Ibarra ang malinaw na mababakas kay Padre Salvi, nagnanais si Ibarra na makausap si Maria Clara.
52: May mga lalaking nagtagpo sa sementeryo upang pag-usapan ang isang balak, sisigaw ng "Mabuhay si Don Crisostomo" kapag isinagawa ang balak, sinundan pala sila ni Elias para magmatyag.
53: Habang abala ang lahat sa pag-uusap tungkol sa pangyayari sa sementeryo ay binisita naman ni Don Filipo si Pilosopo Tasyo, ibinilin niya ring nais niyang makausap si Ibarra.
54: Humagos siya patungo sa bahay ng komandante upang ibalita ang natuklasan niyang sabwatan, may pinayu siya sa komandante, natuklasan ni Elias ang maitim na balak na ito kaya dali-dali niyang pinuntahan si Ibarra, isang malaking lihim kaugnay ng ninuno ni Ibarra ang sa kanya ay mabubunyag.
55: Magaganap ang pagsasabwatan, huhulihin si Ibarra ng mga guardia civil sa kautusan ng komandante, bumalik sa bahay ni Ibarra si Elias upang kunin ang mga bagay na maaaring lalong makapagdiin sa binata, sinunog niya ang bahay upang mawala ang dokumentong puwedeng magdiin kay Ibarra nang paparating ang mga civil.
56: Takot ang buong bayan dahil sa kaguluhang naganap sa gabing iyon may iba't-ibang sabi-sabi, may isang bangkay ang inakalang nagbigti, nakita ni Elias na hindi ito nagbigti kung pinatay si Lucas.
57: Labis na parusa at kalupitan sa kalalakihang nahuling lumusob sa kuwartel, pinipilit nilang magsalita si Tarsilo na si Ibarra ang pasimuno sa paglusob ngunit ito'y tinanggi kaya pinatay siya sa karumal-dumal na paraan.
58: Agad kumalat sa bayan na ililipat ng kulungan ang mga bilanggo kaya't ang mga kamag-anak ay nakikiusap na pigilan ang paglipat, nagalit ang bayan kay Ibarra dahil hindi sila pinakinggan,sinisi siya at sinabihan ng masakit na salit kaya naniwala si Ibarra na walang nagmamahal sa kanya sa bayan.
59: Napulaan si Ibarra samantalang papuri naman ang natanggap ni Padre Salvi, labis sa takot ang naugnayan ni Ibarra baka madamay pa sila.
60: Masayang-masaya si Kapitan Tiago dahil hindi siya nadakip sa ugnayan niya kay Ibarra, dumating sina Linares, Donya Victorina, at Don Tiburcio para mapag-usapan ang kasal, kinabukasa'y isang marangyang handaan ang nangyari sa tahanan ni Kapitan Tiago.
61: Iminungkahi ang pangingibang-bayan ni Ibarra upang mabuhay siya ng tahimik, sinabi ni Ibarra dapat sasama si Elias kung siya man ay pupunta ngunit tumanggi si Elias, tinakpan ni Elias ng damo si Ibarra upang hindi makita, naglabasan ang mga sundalo at ipagbaril ang bangka, tumalon si Elias at siyay pinagbaril.
62: Nalaman ni Maria Clara na nalunod daw si Ibarra, nais niyang umurong sa kasal kay Linares, sinabi niya ito kay Padre Damaso na humingi ng tawad, sinabi niya iniisip lang niya ang kinabukasan ni Maria Clara, pinandigan niya na magmongha kung hindi, siya ay magpapatiwakal, sumunod nalang si Padre Damaso.
63: Isang pamilya ang tumulong kay Basilio, nagpaalam ang bata upang puntahan ang kanyang ina, pagdating sa bayan ay nalaman ni Basilio na nabaliw ang kanyang ina, hinanap niya ito subalit nang magkita sila ay hindi siya nakilala, tumakbo si Sisa at sinundan naman ni Basilio, sa pagkakita ng duguang anak ay naalala na ni Sisa si Basilio, nang magising si Basilio ay patay na siya, si Elias na malapit nang mamatay ang lumapit sa kanya at may ipinagawa.
64: Nagkaroon ng bagong posisyon si Padre Salvi, natagpuang patay si Padre Damaso, Si Kapitan Tiago ay naging "sugarol", si Linares ay namatay dahil sa disenterya, si Maria Clara ay nabalitaang namatay ngunit ito ay hindi makompirma dahil hindi pinapalabas ng kahit anong balita tungkol kay Maria Clara ang monasteryo.
NOLI ME TANGERE NI JOSE PROTASIO MERCADO RIZAL Y ALONZO REALONDA
12: Sa araw bg Todos Los Santos may dalawang lalaking humuhukay ng isang bangkay na ilipat sa sementeryo ng mga Intsik at sinabing inutos lamang sila.
13: Sina Crisostomo Ibarra at isang utusan ay dumating sa sementeryo upang hanapin ang puntod ng kanyang ama ngunit sila ay nabigo at tinanong ang tagahukay at sinabing inutusan lamang siya at tinapon niya ito sa tubig dahil umuulan.
14: Dito makilala si Pilosopo Tasyo, isang matalinong tao na hindi nakapagtapos sa pag-aral, sa mga tao siya ay kaaiba dahil sa pananaw sa buhay na kaaiba sa iba.
15: Ang magkapatid na sina Basilio at Crispin ay mga sakristang pinagbintangang magnanakaw kaya't hindi sila nakauwi sa kanilang tahanan, kalunos-lunos ang kanilang sinapit.
16: Ang paghihirap ni Sisa sa kanyang pangungulila ni Basilio at Crispin dahil sa pagkawala nila at siya rin ay nakaranas ng matinding kahirapan dahil sa pagtrato ng kanyang asawa.
17: Umuwing duguan si Basilio na tumakas mula sa kumbento at labis ang takot ni Sisa nang nakita niya ito habang si Crispin ay naiwan sa sakristan mayor.
18: Maagang gumising si Sisa patungo sa kumbento para makita ang kanyang anak na si Crispin ngunit wala roon si Crispin at nagdusa ito nang malaman niya, humagulgol siya hanggang walang awa siyang pinalabas.
19: Nagpatayo ng paaralan si Crisostomo Ibarra at malalaman ang karanasan ng isang guro.
20: Malapit na ang pista ng San Diego at nagplano ang mga tao para sa pista ngunit sila ay nadismaya sa plano ng kura at kailangan ito sundin.
21: Pumunta sa tahanan nina Sisa ang mga guardia civil upang kunin ang kanyang anak, sinabi ni Sisa na parin niya nakikita sila kaya siya nalang ang dinakip, nang malaman ng alperes ay ipanalaya niya si Sisa.
22: Abala ang mga tao sa paparating na pista, usap-usapan naman ang magkasintahan na sina Ibarra at Maria Clara, nakiusap si Maria Clara na wag imbitahin si Padre Salvi dahil sa kakaibang kilos nito.
23: Bawat isa'y masaya habang namamangka pero biglang naging takot dahil sa isang buwaya, tumalon ang piloto upang dakpin ito pero hindi ito natagumpay, tumalon si Ibarra upang tulungin ang piloto at napatay nila ito, labis nagpapasalamat ang piloto at bumalik sa dati ang kasiyahan.
24: Nagsalosalo sila sa gubat na inihanda ni Ibarra, biglang dumating si Sisa at umalis naman agad ito at inutusan ni Ibarra ang kanyang mga tauhan upang hanapin siya ngunit sila ay nabigo at dumating din ang mga guardia civil upang dagpin ang pilotong kasama ni Ibarra kanina.
25: Pumunta si Crisostomo Ibarra sa tahanan ni Pilosopo Tasyo upang humingi ng payo kung ano ang gagawin niya sa plano ng pagtatayo ng paaralan.
26: Naghahanda ang mga taga-San Diego sa paparating na pista at patuloy din ang pagtatayo ng paaralan ni Ibarra.
27: May ginagawang handaan din sa bahay ni Kapitan Tiago upang mapasaya si Maria Clara at ang kanyang mapaasawa na si Ibarra na palagi ang paksa sa usapan.
28: Inilarawan ang pangyayari sa bisperas ng kapistahan ng San Diego sa pamagitan ng liham tungkol sa makapangyarihang tao, kuwento ni G. Martin Aristoneras, at ang pag-aalala ni Maria Clara kay Ibarra.
29: Araw na ng pista at ang mga mamamayan ay nakasuoy ng pinakamahusay na damit nila, sa simbahan muntik na hindi makasermon si Padre Damaso sa paos, may batang tinawag si Padre Salvi ng "Pa-pa!" habang nasa prusisyon.
30: Si Padre Salvi na ang unang nagmisa ay naging kapuna-puna sa madalas niyang pagkawala sa tono ang pagkanta, kasunod ay ang kang Padre Damaso na nakapatahimik sa mga tao sa simbahan.
31: Tahimik ang mga tao habang nakikinig sa sermon ni Padre Damaso ngunit sa bandang huli nakatulog ang mga tao dahil sa haba.
32: Araw ng seremonya ng panghugos para sa paaralan ni Ibarra ngunit sa hindi inaasahang pangyayari, di sinadyang natamaan at napatay ang lalaking gumawa ng panghugos.
33: Pinuntahan ni Elias si Ibarra upang bigyan muli ng babala si Ibarra laban sa mga lihim nitong kaaway.
34: Nagkatipon ang mga kilalang tao sa San Diego at nakatanggap ng telegrama si Kapitan Tiago na dadating daw ang Kapitan-Heneral, dumating si Padre Damaso upang ipagpatuloy ang sermon na patungkoy kay Ibarra, muntikan niyang mapatay si Damaso dahil sa galit at sakit buti nalang napigilan siya ni Maria Clara.
35: Mabilis nagkalat sa bayan ang nangyari at may iba't-ibang reaksiyon, iba sumang-ayon, ang iba ay nadismaya, nalungkot ang mga mahihirap sa posibilidad na maaapektuhan ang paaralan at sila ay hindi makapag-aral.
36: Unang naapektuhan sina Kapitan Tiago at Maria Clara sa nangyari kaya inutusan ng mga prayle si Kapitan Tiago na putulin ang relasyon nina Ibarra at Maria Clara, umiyak maghapon si Maria Clara sa sakit.
37: Dumating ang Kapitan-Heneral at ipahanap si Ibarra para sila ay mag-usap, humanga siya sa kanyang talino at pagmamalasakit sa baya, inutusan niya ang kapitan-probinsyal na tulungan si Ibarra sa kanyang proyekto, nagprisinta rin siya na maging ninong sa kasal nina Maria Clara at Ibarra.
38: Nang sumapit ang gabi nagkaroon ng prusisyon, ang magarbomg prusisyon ay sinamahan din ng mga patulang dasal at matamis na awit.
39: Si Donya Consolacion ay nakulong sa kanyang bahay, hindi siya makalabas dahil pinagbawalan siya ng kanyang asawa, kasama niya sa bahay si Sisa kaya pinaawit niya ito, pinasayaw, pinagsalitaan nang hinding maganda na salita,at hinataw ng latigo.
40: Napuno ng tao sa plasa upang manood ng dula, halos magtatapos ang dula nang dumating si Ibarra, hiniling ng mga prayle na paalisin si Ibarra ngunit hindi maaari dahil sa utos ng Kapitan-Heneral, nauwi rin sa malaking kaguluhan ang gabing iyon.
41: Hindi makatulog ng maayos si Ibarra dahil sa nangyari, dinalaw siya ni Elias para sabihin na may sakit si Maria Clara o meron ba siyang ipagbilin, si Lucas din ay dumalaw upang manghingi ng pera dahil sa pagkamatay ng kanyang kapatid.
42: Hinihintay nila si Dr. Tiburcio de Espadaña upang gamutin si Maria Clara, sa kanyang pagdating, binigyan niya ng pag-asa ang pamilya ni Maria Clara upang maibsan ang kalungkutan.
43: Labis na nabalisa sa pagkakasakit ni Maria Clara si Padre Damaso, ipakilala sa kanya ni Donya Victorina si Alfonso Linares, may liham na dala si Linares para kay Padre Damaso.
44: Nag-usap-usap ang mga tao sa bahay ni Kapitan Tiago upang lubusang gumaling ang dalaga, nang gabing iyon ay nangumpisal si Maria Clara, umalis si Padre Salvi, ang pamimigta sa pawis ng kanyang noo ay nagsasabing siya ay hindi napatawad.
45: Hinanap ni Elias si Pablo, ibinahagi ni Pablo kay Elias ang mapait na pinagdaanan ng kanyang pamilya, hinimok siya ni Elias na magbagong-buhay.
46: Ipinakita ang iba't-ibang uri ng tao sa sabungan, iba't-ibang dahilan sa pagpunta doon, at ang ginagawa pagkatapos ng pagkatalo.
47: Ang paghaharap ng dalawang donya ay bunga ng mababang tingin ni Donya Victorina kay Donya Consolacion, pinatulan ni Donya Consolacion ang hamon, bumalik sila sa bahay ng kapitan at pinagbantaan si Linares.
48: Dinalaw ni Ibarra si Maria Clara, nabigla siya sa kanyang nakita, magkasama sina Linares at Maria Clara, nagpaalam at umalis si Ibarra na gulong-gulo ang isip, nagtaka si Ibarra sa pagtatrabaho ni Elias kay Maestro Juan dahil wala siya sa lista.
49: Nakipagtipan si Ibarra kay Elias upang pakinggan kung ano ang pakay niya, napagtanto ni Elias na magkaiba pala ang kanilang pananaw tungkol sa guardia civil at ng mga prayle.
50: Bago maghiwalay sila ni Ibarra ikinuwento ni Elias ang kanyang kasaysayan, naging biktima ang ama ni Elias ng kawalan ng hustisya.
51: Naging balisa si Linares dahil sa matinding pagbabanta ni Donya Victorina, isang pagbabago sa pagtingin kay Ibarra ang malinaw na mababakas kay Padre Salvi, nagnanais si Ibarra na makausap si Maria Clara.
52: May mga lalaking nagtagpo sa sementeryo upang pag-usapan ang isang balak, sisigaw ng "Mabuhay si Don Crisostomo" kapag isinagawa ang balak, sinundan pala sila ni Elias para magmatyag.
53: Habang abala ang lahat sa pag-uusap tungkol sa pangyayari sa sementeryo ay binisita naman ni Don Filipo si Pilosopo Tasyo, ibinilin niya ring nais niyang makausap si Ibarra.
54: Humagos siya patungo sa bahay ng komandante upang ibalita ang natuklasan niyang sabwatan, may pinayu siya sa komandante, natuklasan ni Elias ang maitim na balak na ito kaya dali-dali niyang pinuntahan si Ibarra, isang malaking lihim kaugnay ng ninuno ni Ibarra ang sa kanya ay mabubunyag.
55: Magaganap ang pagsasabwatan, huhulihin si Ibarra ng mga guardia civil sa kautusan ng komandante, bumalik sa bahay ni Ibarra si Elias upang kunin ang mga bagay na maaaring lalong makapagdiin sa binata, sinunog niya ang bahay upang mawala ang dokumentong puwedeng magdiin kay Ibarra nang paparating ang mga civil.
56: Takot ang buong bayan dahil sa kaguluhang naganap sa gabing iyon may iba't-ibang sabi-sabi, may isang bangkay ang inakalang nagbigti, nakita ni Elias na hindi ito nagbigti kung pinatay si Lucas.
57: Labis na parusa at kalupitan sa kalalakihang nahuling lumusob sa kuwartel, pinipilit nilang magsalita si Tarsilo na si Ibarra ang pasimuno sa paglusob ngunit ito'y tinanggi kaya pinatay siya sa karumal-dumal na paraan.
58: Agad kumalat sa bayan na ililipat ng kulungan ang mga bilanggo kaya't ang mga kamag-anak ay nakikiusap na pigilan ang paglipat, nagalit ang bayan kay Ibarra dahil hindi sila pinakinggan,sinisi siya at sinabihan ng masakit na salit kaya naniwala si Ibarra na walang nagmamahal sa kanya sa bayan.
59: Napulaan si Ibarra samantalang papuri naman ang natanggap ni Padre Salvi, labis sa takot ang naugnayan ni Ibarra baka madamay pa sila.
60: Masayang-masaya si Kapitan Tiago dahil hindi siya nadakip sa ugnayan niya kay Ibarra, dumating sina Linares, Donya Victorina, at Don Tiburcio para mapag-usapan ang kasal, kinabukasa'y isang marangyang handaan ang nangyari sa tahanan ni Kapitan Tiago.
61: Iminungkahi ang pangingibang-bayan ni Ibarra upang mabuhay siya ng tahimik, sinabi ni Ibarra dapat sasama si Elias kung siya man ay pupunta ngunit tumanggi si Elias, tinakpan ni Elias ng damo si Ibarra upang hindi makita, naglabasan ang mga sundalo at ipagbaril ang bangka, tumalon si Elias at siyay pinagbaril.
62: Nalaman ni Maria Clara na nalunod daw si Ibarra, nais niyang umurong sa kasal kay Linares, sinabi niya ito kay Padre Damaso na humingi ng tawad, sinabi niya iniisip lang niya ang kinabukasan ni Maria Clara, pinandigan niya na magmongha kung hindi, siya ay magpapatiwakal, sumunod nalang si Padre Damaso.
63: Isang pamilya ang tumulong kay Basilio, nagpaalam ang bata upang puntahan ang kanyang ina, pagdating sa bayan ay nalaman ni Basilio na nabaliw ang kanyang ina, hinanap niya ito subalit nang magkita sila ay hindi siya nakilala, tumakbo si Sisa at sinundan naman ni Basilio, sa pagkakita ng duguang anak ay naalala na ni Sisa si Basilio, nang magising si Basilio ay patay na siya, si Elias na malapit nang mamatay ang lumapit sa kanya at may ipinagawa.
64: Nagkaroon ng bagong posisyon si Padre Salvi, natagpuang patay si Padre Damaso, Si Kapitan Tiago ay naging "sugarol", si Linares ay namatay dahil sa disenterya, si Maria Clara ay nabalitaang namatay ngunit ito ay hindi makompirma dahil hindi pinapalabas ng kahit anong balita tungkol kay Maria Clara ang monasteryo.
